Tytuł klasztoru: Matka Boża Anielska
Tytuł parafii: Matka Boża Anielska
230011 ГРОДНО, ул. Титова 11a, кв. 56
tel./fax (0 0375 152) 524 842
Gwardianem i proboszczem jest o. Siergiej Migun
W 1635 r. do Grodna przy pomocy starosty upickiego Eustacha Kurcza i jego żony Zuzanny z Tyszkiewiczów przybyli bracia mniejsi konwentualni (franciszkanie). Eustachy Kurcz sprowadził zakonników na Przedmieście Zaniemeńskie, ofiarowując im na zakwaterowanie duży murowany dom z wyposażeniem usytuowany w mieście przy ulicy Mostowej. Zakonnicy mieszkali w nim do czasu wzniesienia drewnianego klasztoru na Przedmieściu, po czym sprzedali go w 1651 r. W 1635 r. powstał niewielki, drewniany kościółek pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej. W 1659 r. w czasie wojny kościół został zniszczony. W roku 1660 rozpoczęto budowę trójnawowej bazyliki z dostawioną z lewej strony (od narteksu) dzwonnicą z zegarem i murowanego budynku klasztornego. Od 1697 r. nowowybudowana świątynia została kościołem parafialnym.
Dwukondygnacyjny korpus klasztorny wzniesiony jest na planie podkowy i wraz z kościołem tworzy zamknięty dziedziniec z wewnętrznym wirydarzem. Elewacje dekorowane są pilastrami i gzymsami. Klasztor posiadał 24 cele zakonne. Obecnie mieści się tu szpital. Zachowała się także część ogrodzenia klasztornego z barokową dwukondygnacyjną bramą.
Kościół pw. Matki Bożej Anielskiej konsekrował 22 listopada 1744 r. biskup pomocniczy Józef Puzyna z Wilna. W 1759 r. przeprowadzono przebudowę – zdjęto wielką kopułę znad nawy głównej i podwyższono wieżę o 4 metry, nakrywając ją małym, rokokowym hełmem. Kościół został przebudowany dzięki wsparciu kasztelanowej mścisławskiej Konstancji z Jundziłłów Łazowej, która ufundowała też organy. Pod posadzką kościoła znajdowały się trzy grobowce: Jundziłłów, ojców franciszkanów i księcia Ogińskiego (przewiezionego ze Świsłoczy).
Drewniany dwukondygnacyjny ołtarz główny wykonano w pierwszej połowie XVIII wieku. W jego centrum umieszczono rzeźbione w drewnie kompozycje – „Koronacja NMP” – w pierwszej kondygnacji i „Stygmatyzacja św. Franciszka” – w drugiej. Na uwagę zasługuje także rokokowa ambona ozdobiona rzeźbami czterech Ewangelistów, z baldachimem zwieńczonym figurą św. Michała Archanioła.
Za ołtarzem głównym i po bokach usytuowany był chór zakonny ze stallami. Zakończenie prezbiterium od strony naw stanowiła półkolista dębowa balustrada pełniąca funkcję “stołu komunijnego” dla wiernych. Całe prezbiterium było otoczone drewnianymi kratami bogato zdobionych oddzielających zakonników w chórze zakonnym od wiernych, zapewniających atmosferę do modlitwy.
W nawach bocznych ustawionych było osiem ołtarzy. Dedykowano je: Matce Bożej Anielskiej, Panu Jezusowi Ukrzyżowanemu (płaskorzeźba), św. Bonawenturze, św. Franciszkowi, św. Antoniemu, św. Józefowi Oblubieńcowi NMP, Matce Bożej Bolesnej (płaskorzeźba) i św. Michałowi Archaniołowi. Cały kościół wyłożony był piękną marmurową posadzką, posiadał kolebkowe sklepienia z lunetami, w których umieszczone były okna. Na wieży – pełniącej funkcję dzwonnicy – w 1799 r. wisiały trzy dzwony i zegar.
Wygląd kościoła widziany oczami ojca prowincjała Alojzego Karwackiego w czasie wizytacji w 1919 r.: „Ołtarz główny to duża nastawa sięgająca sklepienia. Na pierwszym planie rzeźba koronacji Matki Bożej na królową – Matka Boża Anielska – główna patronka kościoła. Po bokach tej sceny stały dwie figury: świętych Franciszka i Antoniego. Na drugiej kondygnacji płaskorzeźba – Stygmaty św. Franciszka, a po bokach dwie figury biskupów. Na samej górze nastawy ołtarzowej widniała figura Niepokalanej, sięgająca sklepienia. Pozostałe ołtarze to dwukondygnacyjne nastawy splecionych form architektonicznych, rzeźbiarskich i malarskich. Konstrukcja dwukondygnacyjna powodowała, że ołtarze miały przeważnie dwóch patronów. Obraz lub płaskorzeźba czy rzeźba na dolnej kondygnacji decydowała o tytule ołtarza. Dedykowane one były: Matce Boskiej Częstochowskiej i św. Annie, św. Antoniemu, Panu Jezusowi na krzyżu i Panu Jezusowi niosącemu krzyż, św. Franciszkowi i św. Stanisławowi, biskupowi i męczennikowi, Panu Jezusowi zdjętemu z krzyża i Zmartwychwstałemu, św. Józefowi Oblubieńcowi NMP i św. Michałowi Archaniołowi. Poza tym niektóre ołtarze posiadały zasłony, na których również byli przedstawiani inni święci.
Na ścianach kościoła wisiało 12 obrazów przedstawiających świętych franciszkańskich, fundatorów, dobrodziejów kościoła oraz wybitnych kontynuatorów św. Franciszka. Znajdowało się również 14 (dużych obrazów) stacji Drogi Krzyżowej”.
Obok kościoła funkcjonował drewniany przytułek dla bezdomnych. W czasie pożaru 22 kwietnia 1832 r., przytułek spłonął i nie został odbudowany. W 1864 r. kościół pełnił rolę rosyjskiego więzienia dla polskich księży i zakonników. Klasztor jako więzienie funkcjonował do 1919 roku. W 1920 roku został rozstrzelany przez bolszewików gwardian i proboszcz o. Błażej Justwan. W latach 1922–1927 pracował przy parafii św. Maksymilian Maria Kolbe. W roku 1943 rozstrzelano w Naumowiczach proboszcza i gwardiana o. Dionizego Klimczaka. W powojenne lata kościół był czynny. Kościół i klasztor przez cały czas był otwarty jako minorycki, z przerwami w latach 1900 – 1918 i 1975 – 1991, kiedy kuratelę sprawowali kapłani diecezjalni.
W 1991 r. franciszkanie powrócili do Grodna, ponownie obejmując opieką duszpasterską swój kościół pw. Matki Bożej Anielskiej. W 1994 r. w Grodnie odbyły się międzynarodowe uroczystości kościelne z racji 100-lecia urodzin św. Maksymiliana, który w tym miejscu pracował w latach 1922 – 1927. W 2005 r. miała miejsce koronacja Obrazu Matki Bożej Trzykroć Przedziwnej koronami, poświęconymi przez papieża Jana Pawła II. Przed koronowanym obrazem Matki Bożej we franciszkańskim kościele przychodzi modlić się wielu wiernych z Grodna i okolic.
13 czerwca 2020 r. do użytku wiernych w kościele została oddana nowa kaplica adoracji. Została ona ulokowana w wieży, przylegającej do kościoła, w pomieszczeniu pod dzwonami. Kaplicę dedykowano słudze Bożemu o. Józefowi Melchorowi Fordonowi, przenosząc do niej doczesne szczątki tego zasłużonego dla Grodna franciszkanina. Oficjalnego otwarcia i poświęcenia wspomnianej kaplicy dokonał bp Aleksander Kaszkiewicz, ordynariusz grodzieński.
